GLUTENSİZ BESLENME SAĞLIĞA ZARAR MI VERİYOR?

SON ZAMANLARDA OLDUKÇA POPULER OLAN “GLUTENSİZ BESLENME” ACABA NE KADAR SAĞLIKLI?

GLUTEN NEDİR?

Gluten arpa, buğday, çavdar, siyez, durum buğdayı  ve  yulafta (yulafta normalde yoktur fakat işlenme aşamasında gluten bulaşmış olabilir) gibi tahıllarda bulunan, ekmek ve hamurlu yiyeceklere esneklik sağlayan bir proteindir.

Glutensiz besin olarak satılan ürünlerde üreticiler,  fermentasyon fazında ürüne esneklik veren gluten yerine sağlık açısından zararlı olan yağ ve/veya şekeri arttırırlar. Bu da ürünün kalori değerini yükseltir. Bu nedenle glutensiz ürün satın alırken, etiketlerini okuyarak içeğindeki yağ ve şeker miktarlarını kontrol edip,  diğer glutenli besinler ile kıyaslamanız gerekir.

Çölyak hastası değilseniz yada gluten intoleransız yoksa neden glutensiz beslenmeyi tercih ediyorsunuz? Zayıflamak ve daha sağlıklı yaşamak için mi?

Cevabınız evet mi?

Peki bu şekilde beslenmenin olumsuz etkilerinden haberdar mısınız? Sizlere son yıllarda yapılmış glutensiz beslenme çalışmalarından bahsetmek isterim..

*2016’da yapılan bir çalışmada, glutensiz beslenen kişilerin bağırsak floralarınınkötü etkilendiğine dair bir sonuca ulaşılmış.. Çünkü glutenli besinlerin lif içeri yani prebiyotik (probiyotik bakterilerin  gelişmesini ve aktivitesini arttıran besin bileşenleri) içeriği daha yüksektir.  Bu nedenle glutensiz beslenme bağırsak florasını ve bağışıklık sistemini olumsuz olarak etkiliyor. Glutensiz beslenme tarzı fermente lif açısından fakirdir ve bu yüzden toksik öğelerin kana geçiş miktarını arttırabilmektedir.  Bu şekilde bir beslenme,  bağırsaktaki yararlı bakterilerinin gelişimine olumsuz etki yaratmaktadır.

Yine Glutenin,  viral enfeksiyonlarla savaşan bazı savunma hücrelerini desteklediğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır.

*2016’da yayınlanmış başka bir makalede, toplumdaki bireylerin %98’inde herhangi bir gluten hassasiyeti olmadığı halde glutensiz beslenmeye çalıştığı ve bu şekilde beslenmenin kalp hastalıkları, kanser, obezite ve diyabet gibi kronik hastalık riskini arttırdığı belirtilmektedir.

* 2017’de yapılan bir çalışmada, glutenli besinler içeren bir beslenme programı uygulayan 11.000 kişi ile glutensiz beslenme programı uygulayan 11’i çölyak hastası olan 115 kişi takip edilmiş.

Bu çalışmada kişilerin kanlarındaki ağır metal seviyelerine bakılmış.  GLUTENSİZ beslenen kişilerin kanındaki Kadmiyum, Civa ve Kurşun gibi ağır metaller toksik dozda olmasada yüksek seviyede bulunmuş. Aynı çalışmada rasgele seçilen 3901 glutenli beslenen ve 32 glutensiz beslenen kişilerin idrarlarındaki Arsenik seviyerine bakılmış. Glutensiz beslenenlerde arsenik seviyesinin daha yüksek olduğu görülmüş.

*Yine 2017’de yapılan başka bir çalışmada, 30 yıl boyunca takip edilen kadın ve erkek 4.24 milyon kişide şeker hastalığı ve kanser riskinin glutenli beslenen kişilere göre daha yüksek olduğu görülmüştür.

*2017’ de yapılan başka bir çalışmada, 25 yıl boyunca glutensiz beslenen 110.000’den fazla kadın ve erkeğin sağlık durumlarına bakılmış. Tam tahılları hayatından çıkaran bu kişilerde “Kalp Hastalıkları Riski” nin arttığı görülmüştür.  Bunun nedeni, glutensiz besinlerin tam tahıllardaki kadar lif, vitamin, mineral gibi önemli besin öğelerinden zengin olmayışıdır.

*Glutensiz beslenen kişilerde mineral yetersizlikleri görüldüğüne dair birçok çalışma mevcuttur.  Bunun nedeni  glutensiz ürünlerin mineral içeriklerinin düşük olmasıdır. 2017’de yapılan bir çalışmada 50 glutensiz ürünün mineral içekleri (Potasyum, Magnezyum, Bakır, Demir ve Mangan) kıyaslanmış.  Çalışmanın sonucunda karabuğday, kinoa, teff, amaranth, yulaf (glutensiz), kestane ve bunlardan elde edilen glutensiz ürünlerin diğer glutensiz ürünlere (pirinç, mısır ve patates) göre daha iyi bir mineral kaynağı olduğu görülmüştür.  

****Bu çalışmaların sonuçlarına bakarak şu önerilerde  bulunabiliriz:

• Çölyak hastası değilseniz yada gluten intoleransınız yoksa glutensiz beslenmeniz doğru değildir.
• Gereksiz yere glutensiz beslenmek , bağırsak floranız üzerinde olumsuz etki yaratır. İmmun (bağışıklık) sisteminizi güçsüzleştirir.
• Yine glutensiz beslenmek kalp hastalıkları, kanser, diyabet (şeker hastalığı) ve obezite riskini arttırır.
• Glutensiz beslenerek zayıflayan bireylerin zayıflama sebepleri gluten almayışları değil, gluten içeren kalorisi yüksek besinlerle ile besleniyor olmalarıdır. Unla yapılan hamur işleri, tatlılar vs yaşantılarından çıktığında doğal olarak günlük aldıkları kalori miktarı da azalmaktadır.
• Glutensiz ürünlerin yağ ve şeker içeriği fazla olduğu için kalorisi daha yüksek olabilir. Glutensiz ürün satın alırken bunu göz önünde bulundurup etiket okunmalıdır.
• İlle de glutensiz beslenmeye devam etmek istiyorsanız pirinç, patates ve mısır yerine; mineral , posa gibi önemli besin öğelerini daha fazla içeren karabuğday, kinoa, amaranth, teff, glutensiz yulaf ve bunlardan yapılan ekmek ve ürünleri tercih etmelisiniz..