Probiyotik, yeterli miktarda kullanıldığında konakçıya sağlık açısından fayda sağlayan canlı mikroorganizmalara denir. Probiyotik terimi ilk olarak 1954’te kullanılmış, Latince pro (“için”) ve bios ( “hayat”) kelimelerinden türetilmiştir.
Probiyotikler, birçok besin ve takviyede bulunabilir. Farklı probiyotik suşları konakçıya farklı faydalar sağlamaktadır. Bu nedenle tüm probiyotikler aynı değildir. Yaygın olarak Lactobacillus ve Bifidobacterium türleri bakteri probiyotik suşları ve Saccharomyces türler maya probiyotikleri kullanılır. Genel olarak probiyotik organizmalar, patojenlerin büyümesine müdahale etme, konakçılarının metabolik aktivitelerine katkıda bulunma, mukozal bariyer fonksiyonunun ve mukozal bağışıklık sisteminin iyileştirilmesi gibi etkiler göstererek bağışıklık sistemi ve diğer organların fonksiyonu üzerinde beyin gibi işlev görmektedirler.
Probiyotikler sindirim sağlığını ve bağışıklık fonksiyonunu desteklemektedir. Laktozun sindirimini kolaylaştırır, sindirim semptomlarını ve antibiyotiğin sebep olduğu diyareyi (ishal) azaltabilir, soğuk algınlığı ile mücadele etme yeteneğini güçlendirir, sağlıklı vajinal ve idrar yollarını teşvik eder. Ayrıca bebeklerle yapılan çalışmalar, probiyotiklerin egzama, kolik belirtileri ve nekrotizan enterokolit riskini azaltabileceğini göstermektedir.
Probiyotik besinler ve takviyeler sağlıklı popülasyon için güvenli olarak kabul edilir. Bununla birlikte bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, hamile kadınlar ve bebekler için kullanımdan önce bir uzmana danışılmalıdır.
PREBİYOTİK
Gastrointestinal mikrobiyotanın (mikroorganizmalar) hem bileşiminde hem de aktivitesinde spesifik değişikliklere izin veren, konağın refahı ve sağlığı üzerinde faydalar sağlayan, seçici fermente bileşendir.
Diyette prebiyotikler, yararlı bakterilerin ( Bifidobacteria veya Lactobacillus gibi) büyümesini ve/veya aktivitesini uyaran, sindirilmeyen lif bileşikleridir. Doğal diyet prebiyotik bileşikler arasında sebzeler, meyveler, baklagiller ve rafine edilmemiş tahıllar (kepek) gibi lif bakımından zengin yiyecekler bulunur. En yaygın prebiyotik bileşikler arasında inulin, fruktooligosakaritler (FOS) ve galaktooligosakaritler (GOS) bulunur. Yeterli miktarda tüketilen prebiyotiklerin sindirimi düzenleyip kabızlığı önleyebileceği, patojenik bakteri üremesini engelleyebileceği, insülin ve lipit metabolizmasını iyileştirebileceği, kalsiyum gibi bazı minerallerin emilimini artırabildiği gösterilmiştir.
| PROBİYOTİK | PREBİYOTİK |
| Canlı mikroorganizmalar | Canlı olmayan, insan tarafından sindirilemeyen bileşenler (karbonhidratlar) |
| Bakteri veya maya | Bağırsaktaki dost bakteriler için besin |
| Takviyelerde veya bazı besinlerde canlı olarak bulunur. Yoğurt, kefir, eski peynir, kombuçha, lahana turşusu | Takviyelerde veya bazı besinlerde bulunur. Karahindiba, yer elması, soğan, sarımsak, kükürtlü sebzeler (brokoli, karnabahar, brüksel lahanası, hardal, lahana), enginar, kuşkonmaz, pırasa, baklagiller, yulaf, arpa, keten tohumu, orman meyveleri (çilek, yabanmersini, ahududu, böğürtlen), muz, elma |
| Diyare, irritabl bağırsak sendromu (İBS), bağırsak enfeksiyonları gibi durumların tedavisinde destekleyici, soğuk algınlığı ve gribin önlenmesi ve azaltılmasında etkili | Kronik sindirim problemleri ve iltihaplı bağırsak hastalıklarının tedavisinde destekleyici |
PROBİYOTİK TAKVİYELERİN ÖZELLİĞİ
Probiyotiklerin sağlıklı bireylerde ve çeşitli durumdaki bireylerde etkisini araştırmak için günümüzde birçok klinik çalışma yapılmaktadır.
Tüm probiyotiklerin aynı olmadığını, farklı probiyotik suşlarının konakları üzerinde farklı etkileri olabileceğini unutmayın. Probiyotiklerin faydaları suşa özgüdür.
Örneğin; Lactobacillus acidophilus DDS-1, Lactobacillus cinsi, acidophilus türleri ifade eder ve DDS-1’in suşunu belirtir. Takviye kullanırken mutlaka doktorunuza veya diyetisyeninize danışın.
